Gimli należał do królewskiego rodu i był spokrewniony m.in. z Thorinem Dębową Tarczą. Był za młody, żeby brać udział w wyprawie pod Samotną Górę (Hobbit, czyli tam i z powrotem), a na naradę u Elronda przybył jako syn Gloina - reprezentanta tego właśnie królestwa (którym wówczas władał Dáin II Żelazna Stopa). Na naradzie został wybrany członkiem Drużyny Pierścienia, której zadaniem było pomóc powiernikowi Pierścienia, Frodowi Bagginsowi, zniszczyć Pierścień Władzy.

Dzielił losy Drużyny Pierścienia aż do jej rozpadu. Potem wraz z Aragornem i Legolasem ścigał orków Sarumana, aby uwolnić Merry’ego i Pippina. Brał udział w bitwie o Helmowy Jar, przeszedł Ścieżkę Umarłych, walczył w Pelargirze, na polach Pelennoru i pod Morannonem. Walcząc w Helmowym Jarze, wygrał zawody z Legolasem w liczbie zabitych orków (43 Gimlego do 42 Legolasa). Choć początkowo był mocno uprzedzony do elfa, z czasem jednak zaprzyjaźnili się, a Gimli otrzymał zaszczytny tytuł Przyjaciela Elfów. Galadriela, królowa lasu Lothlórien, podarowała mu trzy pukle swoich włosów.

Kiedy wiele lat po wydarzeniach opisanych we Władcy Pierścieni Legolas postanowił opuścić Śródziemie, zabrał ze sobą Gimlego – jedynego krasnoluda, który dotarł do Nieśmiertelnych Krain.

Etymologia:
Słowo gimli pochodzi z języka staronordyckiego i oznacza najprawdopodobniej ‘ogień’. W przeciwieństwie do imion wielu innych krasnoludów, Gimli nie jest imieniem żadnej z postaci z sag, lecz nazwą dworu w Asgardzie.